Veelgestelde vragen (FAQ)
Een overzicht van veelgestelde vragen; eerst de algemene en daaronder over rivierdonderpaddenhotels
Wie is/zijn Onder water in Leiden (OWL)?
- Bewoners van Havenwijk-Zuid en andere vrijwilligers voeren o.l.v. de KNNV afdeling Leiden e.o. de doelen van het Project Vissenmonitoring uit.
- Het Project Vissenmonitoring wordt geleid door projectleider en bewoonster Aaf Verkade. Aaf is amateurbioloog en adviseur stadsgrachten.
- Diverse instanties zoals de gemeente en Hengelaarsbond voor Leiden e.o. hebben vragen geformuleerd over de visstand, waarop we samen de komende jaren antwoorden hopen te vinden.
- Bovendien houden we samen de grachten schoon, door opschoonacties te organiseren.
Lees meer ...
Mag IK ook snorkelen of duiken in de Leidse grachten?
- Nee.
- Dit mag alleen met speciale toestemming van de gemeente Leiden en de waterpolitie.
- Een gedoogbesluit (de speciale toestemming) wordt slechts in zeer speciale omstandigheden toegekend, zoals voor het vissenmonitoringsonderzoek waarbij de snorkelmethode zeer bijzondere ontdekkingen uit de stadsgrachten oplevert.
- Wil je een keer meesnorkelen en de onderzoekers helpen met vissen monitoren? Mail dan naar Minke Vorstenborsch, voorzitter van de Leidse Onderwatersportvereniging Calypso, info@lovcalypso.nl.
Lees meer ...
Wat wordt er onderzocht?
- Flora en fauna (planten en dieren) die leven in de stadsgrachten van Leiden. Lees hier meer.
- Zowel 'stadsvissen' (brasem, blankvoorn etc.) als exoten (krabben, kreeften en schildpadden) en beschermde soorten (rivierdonderpad, kleine modderkruiper en paling).
- Verder wordt uitgezocht hoeveel vissoorten op welke plekken de Leidse grachten als kraamkamer gebruiken
Lees meer ...
Wat houdt het visreservaat in?
- Dat er in het gebied tussen Haven/Nieuwe Rijn en Herengracht/Zijlsingel onderzocht wordt welke vissen (en andere waterdieren) er leven.
- Ook de waterplanten worden geteld, omdat die van groot belang zijn voor de visstand.
- Bovendien letten de bewoners extra goed op de waterkwaliteit: samen houden ze de grachten schoon en geven vervuilingen door aan de instanties.
Lees meer ...
Is het water dan niet vies?
- Nee!
- De ca. 30 onderzoekstrajecten in Leiden zijn door de bewoners (i.s.m. de gemeente, rederijen, sportvissers en met hulp van de Brandweer Hollands Midden) de afgelopen jaren zo goed als helemaal ontdaan van alle grofvuil dat op de bodem lag.
- Bovendien vissen bewoners structureel drijfvuil uit de grachten in hun wijk.
- Ook dode dieren zoals vissen en vogels worden snel uit het water gehaald.
- Dode vissen (grotere exemplaren) worden door de projectleider Aaf Verkade gefotografeerd en er wordt gekeken of het een 'bekende' uit het Smoelenboek is. Zo ja, dan wordt dit dier uitgeschreven uit de onderzoekspopulatie.
Lees meer ...
Hoe bedenk je de bijnamen voor het Smoelenboek?
- Neem bovenstaand voorbeeld, Brasem-21, aka Morigeno
- Vroeger werkte Aaf met dolfijnen. Uit onderzoek in Slovenië, door de groep Morigenos, bleek dat er een huidziekte heerste onder dolfijnachtigen in de baai.
- Toen zij deze brasem voor het eerst tegenkwam in april 2016 dacht ze direct: "een huidziekte? Die noem ik Morigeno!"
- Pas als ze thuis op de PC de beelden goed kan bestuderen, koppelt ze een nummer aan het individu, dat als eerstvolgende in het OWL-Smoelenboek komt.
- Zo gebeurt dat wel vaker, ook vanwege het gedrag (Anky de rivierdonderpad stoof als een amazone [Anky van Grunsven] door het aquarium bij de fotograaf). Enzovoorts!
Wat betekent het 'uitsterfbeleid ligplaatsen' in het Visreservaat?
- Het visreservaat is op natuurlijke wijze ontstaan doordat er in Havenwijk-Zuid nooit veel aanmeerplekken waren voor boten.
- Dit zorgde voor een uitbundige groei van waterplanten, die daarmee kraamkamers werden voor veel vissoorten.
- Nu er meer en meer ligplaatsen nodig zijn vanwege een grote wachtlijst, werd de druk op het Visreservaat te groot: te veel boten voeren de waterplanten kapot.
- Op 6 juli 2023 besloot de gemeenteraad om het aantal ligplaatsen op natuurlijke wijze te verminderen: het zogenaamde uitsterfbeleid.
Lees meer ...
Wanneer worden er activiteiten rondom stadsgrachten georganiseerd?
- Zie daarvoor de activiteitenkalender.
- Activiteiten zijn mede afhankelijk van de adviezen vanuit het RIVM, het doorzicht en de weersomstandigheden.
- Safe & Solo kun je vissen spotten wanneer je wil! Zelfs als je je bootje poetst (zie foto)
- Als je zelf overdag vanaf de brug of kademuren gaat speuren, investeer dan in een zonnebril met polarisatiefilter. Je weet niet wat je ziet! Tip: de website van Decathlon.nl.
- Drijfvuilvissen kan je altijd doen, weer of geen weer. Kijk hier voor tips over opschonen van het water en de oevers: opschonen.
Lees meer ...
Hoe meld ik me aan voor een excursie, schoonmaakactie of lezing?
- Zie daarvoor de activiteitenkalender.
- Laat ook je telefoonnummer achter (een excursie kan op het laatste moment niet doorgaan i.v.m. de weersomstandigheden of waterkwaliteit).
- Schoonmaakacties worden georganiseerd door De Grachtwacht
Lees meer ...
Zijn er kosten verbonden aan de activiteiten?
- Nee en ja:
- Een vrijwillige bijdrage ter ondersteuning van het grachtenonderzoek door Onder water in Leiden wordt zeer op prijs gesteld. Bij elke activiteit staat apart aangegeven door welke instantie deze evt. gratis wordt aangeboden.
- Via de handige donatiemodule op deze website (deze staat op alle pagina's) kun je veilig en snel een kleine bijdrage over maken. Hiervan worden o.a. nieuwe waterdieren voor de zakgids getekend en nieuwe zoutkisten geadopteerd en voorzien van de in die wijk bijzondere blauwgroene stadsnatuur.
Kan ik jullie ook bellen?
Ik ben van de pers, mag ik jullie interviewen?
- Dat is leuk, maar het komt op dit moment niet zo goed uit. Vanwege post-covid en het uitvoeren van diverse projecten wil de projectleider (Aaf Verkade) slechts beperkte media-aandacht.
- Ik verwijs je voor meer details graag naar de disclaimer en de FAQ-pagina.
- Als je een (foto- of film-)reportage wil maken door mee te snorkelen in het onderzoeksgebied van de gemeente Leiden, verwijs ik je graag door naar samenwerkingspartner voorzitter Minke Vorstenborsch van duikvereniging LOV Calypso. Zij vertelt je er graag meer over.
- Voordat je me mailt voor een interview...
Ik stel de volgende voorwaarden aan het geven van een interview, omdat publicaties reflecteren op mijn professionaliteit en ze dus (feitelijk) correct moeten zijn:
- Zorg ervoor dat je de artikelen op de pagina in de media hebt gelezen, oftewel zorg ervoor dat je gedegen research hebt gedaan naar wát je me precies wil vragen.
- Kies een leuk onderwerp uit over mijn werk in en om de grachten, waarover je je publiek wil informeren en waarover nog niet eerder is gepubliceerd - ik heb veel (nieuwe) projecten lopen en weinig tijd.
- Ik wil de feitelijke onjuistheden in de draft kunnen aanpassen - dat kan ik in overleg binnen enkele uren doen.
- Een aparte fotograaf meesturen is niet nodig, ik zal in overleg zelf een geschikte foto aanleveren.
- Ik wil de drukproef graag nog zien vóórdat het artikel ter perse gaat, i.v.m. rectificering van foute bijschriften (door de eindredactie). Dit zal ons beiden meer geloofwaardigheid opleveren.
FAQ Rivierdonderpaddenhotels
Wat is een rivierdonderpad?
- Dit is een bodembewonend visje. In Leiden wordt het maximaal ca. 7 cm lang.
- Dit dier uit de grondelfamilie heeft geen zwemblaas en beweegt zich 'hoppend' voort.
- De Engelse naam is Bullhead en de Latijnse naam Cottus perifretum.
- Het is een van oorsprong Nederlandse vissoort, daarom ook wel inheems genoemd.
- De soort wordt ernstig bedreigd door exotische grondels, die via het Main-Donaukanaal naar West-Europa zijn gezwommen.
- Ook de Amerikaanse rivierkreeft, vooral de gevlekte variant, predeert op donderpadden en gebruikt hun schuilplekken om zich veelvuldig voort te planten.
- Meer soortspecifieke informatie vind je hier
Waarom moest er een hotel komen?
- Omdat de rvdpd een rode lijstsoort is daarmee vervangende woonruimte moet krijgen van de instanties, als zijn habitat (leefruime) wordt bedreigd of vervangen
- Dit was het geval, omdat beschoeiingen (houten wanden langs de oever) werden vervangen.
- Rivieronderpadden leven graag op donkere plekjes die door andere dieren moeilijk te vinden zijn, zoals achter kapotte beschoeiing.
Geen Air B&B, Formule1 of herberg?
- De naam hotel wordt wel meer gebrukt bij natuurinclusief bouwen: bijv. bijenhotel, insectenhotel.
- Het woord rivierdonderpaddenhotel zal de verbeelding meer aanspreken dan een 'vissenkast'.
- Op de foto rechts een 'oefenparcours' in het aquarium, met donderpad Donny bij ingang 2: de gaten zijn van verschillende grootte en van diverse substraten (ondergronden) zoals kiezels, grind en grotere stenen. Met behulp van de uitkomsten van dit soort onderzoek zijn de uiteindelijke in- en uitgangen in de hotels vormgegeven.
Lees meer ...
Hoeveel komen er uiteindelijk in de Leidse Singels te staan?
- In principe 6 in de Zoeterwoudse en Witte Singel.
- Vrijwilligers van het KNNV Project Vissenmonitoring hebben zes populaties aangetroffen tijdens tellingen de afgelopen jaren.
- Er wordt nog altijd uitgezocht op welke plekken in de Leidse grachten de rivierdonderpad nog meer zit. Die data wordt gedeeld met de waterbeherende instanties.
Lees meer ...
Hoe zie ik het verschil tussen een rivierdonderpad en exotische grondels?
- De marmergrondel (max. 10 cm) heeft buisjes aan zijn neus en heeft een smalle torpedovorm.
- De zwartbekgrondel heeft een zwarte vlek achteraan zijn eerste rugvin en wordt max. 25 cm, dus veel groter dan de donderpad.
- Ook zijn de buikvinnen van exotische grondels vergroeid tot één zuignap, terwijl de rivierdonderpad twee aparte buikvinnetjes heeft.
- Lees hier meer.
Waar woont een rivierdonderpad?
- Onder water, het liefst op stenig substraat.
- Overdag verschuilt hij zich onder stenen of stukken hout tegen predatoren (vijanden).
- 's Avonds na zonsondergang komt het diertje tevoorschijn en kun je hem m.b.v. een sterke zaklamp zien zitten op de stenen rond zijn schuilplek.
- Loop een keer mee met de onderzoekers; kijk op de kalender of er een geschikte datum voor je bij zit.
Lees meer ...
Hoe wordt er straks gemonitord of de hotels gebruikt worden?
- Dat gebeurt na zonsondergang, lopend met een zaklamp langs de kant. Zie daarvoor ook de activiteitenkalender.
- Activiteiten zijn mede afhankelijk van het doorzicht en de weersomstandigheden.
- In de maanden mei t/m oktober wordt het meest gemonitord.
- Er ligt stenig substraat om de hotels heen om donderpadden te lokken. De deksel kan worden geopend via het slotje. Er wordt in het hotel gekeken en alle aanwezige dieren worden geteld. Exoten worden zo nodig weggevangen.
- Gaten kunnen groter of kleiner worden gemaakt, of hotels kunnen nog worden verhuisd naar geschiktere locatie als onderzoek dat uitwijst.
Lees meer ...
Hoe geef ik me op voor deelname aan een inspectieronde van een rivierdonderpaddenhotel?
- Zie daarvoor de activiteitenkalender.
- Laat ook je telefoonnummer achter (een excursie kan op het laatste moment niet doorgaan i.v.m. de weersomstandigheden of waterkwaliteit).
Lees meer ...
Kan ik jullie ook bellen?
Ik ben van de pers, mag ik je interviewen?
- Dat is leuk, maar het komt op dit moment niet zo goed uit. Vanwege het verldwerk en een verbouwing wil de projectleider (Aaf Verkade) slechts heel beperkte media-aandacht.
- Voordat je me mailt voor een interview...
Ik stel de volgende voorwaarden aan het geven van een interview, omdat publicaties reflecteren op mijn professionaliteit en ze dus (feitelijk) correct moeten zijn:
- Zorg ervoor dat je de artikelen op de pagina in de media hebt gelezen, oftewel zorg ervoor dat je gedegen research hebt gedaan naar wát je me precies wil vragen.
- Kies een leuk onderwerp uit over mijn werk in en om de grachten, waarover je je publiek wil informeren en waarover nog niet eerder is gepubliceerd - ik heb veel (nieuwe) projecten lopen en weinig tijd.
- Ik wil de feitelijke onjuistheden in de draft kunnen aanpassen - dat kan ik in overleg binnen enkele uren doen.
- Een aparte fotograaf meesturen is niet nodig, ik zal in overleg zelf een geschikte foto aanleveren.
- Ik wil de drukproef graag nog zien vóórdat het artikel ter perse gaat, i.v.m. rectificering van foute bijschriften (door de eindredactie). Dit zal ons beiden meer geloofwaardigheid opleveren.
Lees meer ...
Zijn er kosten verbonden aan de activiteiten?
- Nee en ja:
- Een vrijwillige bijdrage ter ondersteuning van het grachtenonderzoek door Onder water in Leiden wordt zeer op prijs gesteld.
- Via de handige donatiemodule op deze website (deze staat op alle pagina's)is dat veilig en snel te doen. De donaties worden besteed aan het tekenen van nieuwe zakgids-vissen, informatieve zoutkistdeksels en een update van de folder over het KNNV Project Vissenmonitoring "Wat zwemt hier in de grachten?!".
Lees meer ...
Disclaimer
Publicaties/uitspraken door derden over het Project Vissenmonitoring en (Blik) Onder water in Leiden
- Het Project Vissenmonitoring en (Blik) Onder water in Leiden zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud over deze projecten in artikelen van derden, welke zijn gepubliceerd zonder dat revisie mogelijk is geweest op feitelijke onjuistheden.
- Noch zijn wij verantwoordelijk/aansprakelijk voor evt. foutieve uitspraken gedaan door derden, wanneer deze perso(o)n(-en) niet up-to-date zijn over de huidige situatie.
Grachtsnorkelen (resp. wildzwemmen) is verboden!
- Volgens de APV (Algemeen Plaatselijke Verordening) van Leiden, artikelen 5.27 en 5.30 is het verboden te zwemmen of te baden in de grachten.
- Hiervoor kunnen uitzonderingen worden gemaakt, en daarover dient men contact op te nemen met de gemeente Leiden.
- Onder water in Leiden* (afgekort: OWL) heeft gedurende de looptijd van het Project Vissenmonitoring speciale toestemming voor het via de snorkelmethode vissenmonitoren.
- Onderdeel van speciale toestemming is een uitgebreide bijlage met veiligheidsmaatregelen, die onderzoekers van het Project Vissenmonitoring dienen te treffen voorafgaande en tijdens een snorkeltocht, zoals afgesproken met de waterpolitie en de gemeente Leiden.
Vrijwilligersverzekering bij opschoonacties
- Als je meedoet aan door OWL of de Adviseur Stadsgrachten georganiseerde activiteit om de stadswateren op te schonen, geldt er een Collectieve Vrijwilligersverzekering vanuit het Servicepunt71. Klik hier om de folder te downloaden. En klik hier voor het schadeformulier.
Waterkwaliteit
Het Hoogheemraadschap van Rijnland raadt zwemmen in openbaar grachtenwater sterk af, omdat het instituut zwemwaterkwaliteit niet overal kan garanderen.- Onder water in Leiden heeft tussen 2013-2015 het water laten testen in het onderzoeksgebied, om de veiligheid van de onderzoeker(s) te waarborgen.**
- Onder water in Leiden, de webmaster en gelieerde instanties aanvaarden geen aansprakelijkheid voor letsel dat is opgelopen of schade die is ontstaan door informatie die verstrekt wordt op deze site.
- Onder water in Leiden aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van websites waarnaar met een hyperlink of anderszins wordt verwezen.
- Onder water in Leiden garandeert niet dat aan haar toegezonden e-mails binnen drie werkdagen worden ontvangen en verwerkt. Daar wordt wel naar gestreefd.
- Voor meer informatie: mail Aaf Verkade, projectleider Onder water in Leiden.
Foto's, filmpjes en teksten
- Bijna alle foto’s en teksten op deze website zijn door Onder water in Leiden gemaakt en ze zijn dan ook auteursrechtelijk en via het copyright beschermd
- In het geval dat teksten dan wel foto’s door anderen zijn gemaakt, is dat duidelijk aangegeven. Het auteursrecht cq. copyright ligt in dat geval uiteraard bij de genoemde auteur resp. fotograaf!
- Onder water in Leiden is niet aansprakelijk voor fouten in de inhoud van publicaties van derden over dit onderwerp (zie ook bovenaan deze pagina).
- Wilt u een foto/filmpje downloaden, doe dit dan alleen voor eigen gebruik en onder bronvermelding.
- Mocht u de foto middels publicatie aan anderen willen laten zien, dan verwacht Onder water in Leiden dat u deze website en de fotograaf/auteur noemt. Bedankt voor uw begrip!
* Voorheen Snorkelparadijs
** Veel dank aan het Hoogheemraadschap van Rijnland voor het uitvoeren van deze watertesten
laatst bijgewerkt op: 19 juni 2018
Links
Op deze pagina vindt je links naar andere, interessante 'aquatische' sites
Mede-snorkelaars en/of (onderwater-)fotografen
- Willem Kolvoort Onderwaterfotografie, Willem Kolvoort bij Vara's Vroege Vogels in de vijver (13nov2011), Beeldschoon Water (onder water in Drenthe, foto's van Willem Kolvoort)
- Blikonderwater.nl, van RAVON-biologen Arthur de Bruin en Matthijs de Vos
- Jeroen Verhoeff, snorkelende kunstenaar, Jeroen Verhoeff's (snorkel)filmpjes op YouTube
- Silvia Waajen, onderwaterfotografe
- Janny Bosman, onderwaterfotografe
- Jelger Herder, RAVON-bioloog
- Annelies Tichelaar, Cazandra-Photographs
Instanties m.b.t. vissen(onderzoek) in Nederland
Hoofdsponsors/Partners
Instanties die zich met schoon (grachten)water bezig houden
Overige interessante websites, verhalen e.d.
- 'Marie, de vissenroepster uit Rijpwetering'. Vissen roepen als het je zo uitkomt? Menig sportvisser zou ervan smullen! Marie Spijker uit Rijpwetering kon het. Een verslag op 'Hier in de regio.nl'.
- Koi Ridderkerk Koi en Vijvercenterum Ridderkerk streeft er naar om iedereen met een vijver en koi hobby zo goed mogelijk te ondersteunen.
Contact
- Als u het antwoord op uw vraag niet heeft gevonden op de Veelgestelde Vragenpagina, kunt u me hem toemailen.
- Vanwege mijn werk in de stadswateren kan dat langer dan 3 werkdagen duren.
Voordat u me mailt voor een interview...
Ik stel de volgende voorwaarden aan het geven van een interview, omdat publicaties reflecteren op mijn professionaliteit en ze dus (feitelijk) correct moeten zijn:
- Zorg ervoor dat u de artikelen op de pagina in de media hebt gelezen, oftewel zorg ervoor dat u gedegen research heeft gedaan - véél is al beschreven
- Kies een aspect van mijn werk en leven in en om de grachten, waarover u uw publiek wil informeren en dat niet al eerder is beschreven (zie hierboven). Ik heb veel projecten lopen en weinig tijd voor méér media-aandacht voor hetzelfde onderwerp.
- Ik wil de feitelijke onjuistheden in uw draft kunnen aanpassen - dat kan ik in overleg binnen enkele uren doen.
- Een aparte fotograaf meesturen is niet nodig, ik zal in overleg zelf een geschikte foto aanleveren.
- Ik wil de drukproef graag nog zien vóórdat het artikel ter perse gaat, i.v.m. rectificering van foute bijschriften (door de eindredactie). Dit zal ons beiden meer geloofwaardigheid opleveren.
'Mijn Aquarium' met stadsgrachtbewoners en opgedoken schatten
Speciaal grondelonderzoek in de stadsgrachtenaquaria (en in de grachten)
