Waarnemingen

Waarnemingen 2014

Nieuwe soorten, jeugdhelden en een zeer succesvolle fototentoonstelling in 2014

In 2015 was de tentoonstelling (Blik) Onder water in Leiden ook te bezoeken tijdens de AquaHortus in de Hortus botanicus van Leiden (5-27 september 2015).

December 2014

In december is er veel data entry gedaan van de afgelopen maanden. Er zijn diverse individuen uit het Smoelenboek terugherkend (zelfs uit 2012!), zoals Zeelt-9 en Snoek-11 (helaas overleden).
Robbie Williams (rivierdonderpad 13) werd drie keer teruggezien op hetzelfde plekje.
Ook komt naar voren dat we op veel méér trajecten in de wijk bijzondere soorten hebben aangetroffen dit jaar, zoals de kleine modderkruiper, de rivierdonderpad en de paling (alledrie beschermde soorten).

November 2014

Vissenmonitors Nick en Denzell kregen op 21 november een jeugdlintje van de gemeente Leiden voor al het werk dat ze vrijwillig in de wijk doen voor een schonere leefomgeving en het vissemonitoringsonderzoek (zie foto bovenaan deze pagina).
Het grachtenwater is zelfs eind november nog glashelder in de Havenwijk! M.u,.v. de vieze drab bij Speeltuin de Doorbraak (Binnenvestgracht).
In het schone gedeelte van de Binnenvestgracht (bij Begraafplaats Groenesteeg) zijn nog wel brasems en een zeelt geteld.
Nick heeft met buurkinderen Maggie en Wesley een hotspot ontdekt van Chinese Wolhandkrabben in hun traject 8d.
De dode dieren drogen we en voegen we toe aan onze collectie. Spreekbeurt houden over het leven in de Leidse grachten? Kom er gratis eentje lenen!

Oktober 2014

Het traject bij Speeltuin de Doorbraak wordt viezer en viezer - er ligt een dikke drablaag op het water.
mid oktober is er begonnen met renovatiewerk aan diverse bruggen in de wijk. Dit gaat gepaard met trillingen en geluid (compressor in een boot) en we zien het aantal waarnemingen van de grote vissen afnemen in die grachtjes.
Er zijn niet zoveel monitoringsrondes meer gelopen, maar feit is dat het grachtenwater helder genoeg is om diverse vissen zowel overdag als 's avonds (met de zaklamp) uitstekend te kunnen blijven spotten.

September 2014

Medio september; het zicht wordt met de dag slechter: we zien veel kroos, veel dood (plomp)blad in en onder water, veel modder, algen en steeds minder vis.
12 september: Tijdens de laatste zaklampvis-tocht met Edo van Stichting Ravon zagen enkele van de 22 (!) aanwezigen een snoekbaars!
Dit is de eerste waarneming van deze soort voor de onderzoekers van Onder water in Leiden, en alweer de zestiende vissoort in de Havenwijk!
De laatste monitorings-snorkeltocht met LOV Calypso werd op 7 september afgesloten met een paar records: 8 deelnemers in het water, een dozijn belangstellenden aan de kant, en de volgende soorten werden geteld door de snorkelaars: baars, rivierdonderpad, gevlekte Amerikaanse Rivierkreeft, zeelt (Zeelt-27!) en snoek. Er lag heel veel eendenkroos, wat het monitoren een extra uitdaging gaf!
Wethouder de Wit was zó geïnteresseerd in de mogelijkheden van het vissenmonitoren in onze doorzichtige kano, dat hij zijn (stoute) schoenen uit deed en zich een stukje liet peddelen door monitor Denzell!
Op 3 september liep een grote groep bewoners, onderwaterfotografen en geïnteresseerden met wethouder Frank de Wit de wijk door, om de nieuwe zoutkisten te bekijken. Alle deksels zijn voorzien van een prachtige vissen-, krab of kreeftenfoto.
Ook werd de kleurplaat van illustrator Lisa Poot overhandigd aan Marian Kathmann van Duurzaam Leiden. Klik hier voor meer informatie.

Augustus 2014

31 augustus: Onderwaterfotografen Silvia Waajen en Jan Vossen en hun partners kwamen elk ruim een uur vissenmonitoren in de doorzichtige kano. Jan zag een snoekje door de bodem! En veel waterplanten.
Eind augustus: met wijkgenoten Ries, Renée, Tijmen, Maggie en Nick hebben we een vijftal zoutkisten opgeknapt, zodat we klaar zijn voor de opening op 3 september a.s. met wethouder Frank de Wit.
24 augustus: tijdens het zaklampen hoorde ik rare gorgels en slurpen: vijf brasems en twee ruisvoorns waren bezig een witte boterham te verorberen die in de gracht lag. Prachtig gezicht in het schijnsel van de zaklantaarn!
Sijmen Groot maakte een prachtige documentaire (vijf minuten) van een excursie zaklampvissen met Stichting RAVON op 22 augustus 2014.
Eerder deze maand voer Sijmen mee in de doorzichtige kano, om zelf te ondervinden hoe vissenmonitoring door een doorzichtige bodem werkt. Klik hier om naar zijn website te gaan en om de prachtige, illustratieve film over het dierenleven in Havenwijk-Zuid te bekijken.
7 augustus: kraakheldere grachten zorgen voor veel palingwaarnemingen: in twee uur tijd in drie trajecten een paling gespot! Ze zijn ook helemaal niet bang.
5 augustus: zeer bijzondere sessie met drie zeelten gehad. Duidelijk sprake van elkaar monitoren! O.a. Zeelt-9 uit 2012 (de met het abces/bult op de rechterwang).
3 augustus: dode snoek met hygiënische handschoenen van De Ridder opgevist, op aanwijzen van een wijkgenote. Het dier was zéér rot, dus goede handschoenen zijn daarbij een must!
2 augustus: Met Nick Noest (jongste vissenmonitor) de informatieborden in Kinderboerderij Merenwijk bijgewerkt: zóveel nieuwe soorten op zoveel nieuwe plekken! Mede dankzij de inspanningen van duikvereniging LOV Calypso

Juli 2014

eind juli: ook rivierdonderpad aangetroffen in 10a, nieuw traject voor deze soort.
eind juli: af en toe een klein snoekje in beeld. Gelukkig, er is dus toch nog broed (volwassenen zien we zéér sporadisch dit jaar).
medio juli: opeens zie ik steeds meer windes! Altijd in het bijzijn van baarzen. Mooie filmpjes, zie hier.
7 juli: kleine modderkruiper en winde in traject 10a; rivierdonderpad, kokerjuffer en pos in traject 10b.
Eerste waarneming van zowel de kleine modderkruiper, winde als rivierdonderpad in deze trajecten!
5 juli: paling, zeelten, mosdiertjes en baarsbroed in traject 10b.
5 juli: een dode karper in de Zijlsingel, gelukkig buiten ons onderzoeksgebied!

Juni 2014

27 juni: paling in traject 4b.
26 juni: Zeelten-25 en 26 (Simon en Spaghetti) goed leren kennen in traject 4b.
23 juni: eindelijk is het zicht weer aan het verbeteren, de watertemperatuur is nu 's ochtends rond de 20 graden en de micro-algen kunnen hier niet goed tegen.
mid-juni: Jack Sparrow, één van de rivierdonderpadden bij het Ankerpark, weer teruggezien tijdens een zaklampexcursie om 02:30u.
mid-juni: Zeelt-24 voor de tweede keer teruggezien binnen twee weken, in hetzelfde traject!
10 juni: ook uit andere wijken in Leiden komen nu meldingen binnen; een forse dode snoek in het Rapenburg.
Meld dit aan de gemeente Leiden via tel. 14071.
Let op: Kadavers zijn gevaarlijk met deze warme (water)temperaturen. Denk aan botulisme. Meld ze dus altijd!
Dat kan ook via woonomgeving@leiden.nl.
6 juni: derde excursie met Edo van RAVON en hij zei: 'Kijk eens onder die dakpan bij de Volharding". Een nieuwe populatierivierdonderpadden vonden we daar!! Minimaal drie adulten en twee juvenielen.
1 juni: de watertemperatuur is 's middags weer 19 graden: direct veel waarnemingen doorgekregen van buurtbewoners; ze zien weer grote vissen.

Mei 2014

Eind mei: na een dip in de watertemperatuur (waarbij snorkelend bijna geen 'grote' vissen werden gespot) komt de zon gelukkig weer door en warmen de grachten langzaam op.
19 mei: watertemperatuur 's ochtends 18 en rond lunchtijd al 20 graden. Dit is perfect voor veel vissoorten die nog moeten paaien! En dus ook voor signaleerders en monitors die ze in de gaten willen houden.
Vanwege deze paaitijd is er tot aan de laatste zaterdag van mei een landelijk verbod op hengelen naar roofvis (snoek, snoekbaars en baars), de zogenaamde 'gesloten tijd'.
eerste visbroed (< 1cm) gespot in het visreservaat. De visjes zijn nog te klein om te determineren om welke soort het gaat. Een groter snoekje was wel duidelijk herkenbaar (zie foto bovenaan pagina).
Eerste karper gespot op 14 mei 2014.
Zou het aan de watertemperatuur liggen (14 graden 's ochtends) of de uitbundig groeiende gele plomp? Het dier was druk aan het foerageren en stoorde zich niet aan de zaklamp (lage stand).
14 mei tijdens zaklampmonitoren dode paling gespot (érg vergaan)
op 4 mei hebben we met een groep van acht buurtbewoners en journailiste Annet van Aarsen 's avonds met de zaklamp gemonitord; op 6 mei verscheen een mooi verslag hierover in het Leidsch Dagblad. We telden 5 soorten vissen, waaronder twee rivierdonderpadjes in traject 12.
op 4 mei 's ochtends heb ik voor het eerst weer een rondje snorkelend gemonitord. Koud! En het water was nog erg troebel.

April 2014

30 april: tussen het opzetten van de tentoonstellingsmaterialen voor Blik onder water in Leiden door, loop ik nog af en toe een rondje te monitoren. Op aanraden van RAVON naar modderkruipers gezocht. De eerste kleine modderkruiper van het onderzoek gevonden!!
27 april: met Denzell en Nick een rondje drijfvuilvissen gedaan op de zondagochtend.
O.a. een volle strip medicijnen, diverse ballonnen en heel veel plastic boodschappentasjes weggeschept. Ook vonden we de oranje voetbal van Nick's buren terug!
25 april: de watertemperatuur heeft de 16 graden gehaald in de namiddag.
De paling weer gespot tijdens het avondmonitoren, alsook rivierdonderpadden 'Waterpistool' en 'Touwtje' (die laatste vond Nick op 20 apri voor het eerst op een kattenklimtouw).
Na de dode snoek op 23 april waren we blij weer een levende te zien zwemmen. Diverse buren hebben 'leren kijken', want door de schutkleur viel hij niet op.
Twee jongens uit de wijk kwamen 22 april vragen of ze mochten zaklampen. Om eerst wat meer ervaring op te doen liepen we samen een aantal trajecten af. O.a. rivierdonderpad, Chinese wolhandkrab, ruis- en blankvoorn, brasem (man met paaiuitslag en fors vrouwtje) en een jonge snoek gespot.
Na een rivierdonderpaddentraining in traject 12 bij het Ankerpark, vond Nick zelf een rivierdonderpad op een kattenklimtouw!
Ook zagen we een paling zwemmen.
De watertemperatuur schommelt al dagen rond de 13 graden. Dat gaat de goede kant op voor de watervlooien (en dus de paaidrift van sommige vissoorten, wiens jongen hiervan afhankelijk zijn).
2 april kwam Nick langs met een wel heel rare, 'aquatische wandelende tak'. Dankzij Twitter ontdekte bioloog Bram Koese de vangst ook en hij meldde: een staafwants.
Héél aparte vondst en hulde aan Nick (9 jaar) met zijn scherpe ogen!
Op 4 april dreef er een dode brasem érg dichtbij een reddingsnestje (met daarop een broedende meerkoet). Snel opgevist, opgemeten en gefotografeerd. Fors mannetje met paai-uitslag. Doodsoorzaak kon ik niet achterhalen.

Maart 2014

We vonden een dode snoek van 1.02m, die al een paar weken dood was naar ons idee. Nick, Denzell en Alwin hielpen met 'binnenhalen', opmeten en notuleren. Helden, want het stonk erg!
Met de vele zonuren deze maand is het water eind van de middag eindelijk boven de 10 graden (d.d. 29 maart 2014). Hopelijk blijft het oplopen, zodat het snorkelend monitoren dit jaar weer in mei gestart kan worden (i.p.v. medio juni, zoals vorig jaar).
Om te weten te komen hoe wijd verbreid de Amerikaanse rivierkreeft in de Havenwijk zit, zijn we in maart begonnen te monitoren in Havenwijk-Noord, bij de horeca: rondom de aanlegsteigers Dok2, de Volharding en brasserie de Zijlpoort. We vonden bij Dok2 in elk geval twee mannetjes.
We hoopten stiekem ook op rivierdonderpadjes, maar die vonden we tot op heden nog niet in Havenwijk-Noord.
Op 19 maart woei het hard en waren er ontzettend veel algen - lastige omstandigheden om kleine visjes als de rivierdonderpad te tellen. Toch vond ik er twee.

Februari 2014

tijdens de rivierdonderpaddenmonitoring op 18 februari spotte Denzell een nieuw individu: Rivierdonderpad-5, genaamd 'Moby Dick'. Zo genoemd naar zijn vele littekens en gedrag.
De watertemperatuur is inmiddels naar 7 graden opgelopen;
Op veel ondiepe plekken in de stad is het water al weer aardig helder aan het worden.

Januari 2014

De watertemperatuur begint langzaam te zakken, op 25 januari was het 5 graden
Dat weerhoudt de rivierdonderpadden er niet van nu al te gaan broeden: naar alle waarschijnlijkheid hebben we tijdens onze ronde voor het CBS/St. Ravon op 20 januari een zwanger rivierdonderpadje geteld!