Unieke Miniatuur Zoutkistjes UITVERKOCHT

Tot onze grote spijt zijn de miniatuurtjes uitverkocht!

• De afgelopen jaren heeft vrijwilliger Pieter de Jong met de hand uiterst secuur de zoutkisten nagemaakt in miniatuurvorm.
• Als u er een aanschaft, ondersteunt u daarmee ons bewonersproject Onder water in Leiden. 
• U kunt er van alles in doen, zoals kantoorgerei, snoepgoed, of zout!

Diverse modellen

• Net als de bakken op de echte zoutkistenroute hebben ook deze miniaturen revisierondes doorgemaakt.
• Er zijn exemplaren uit 2018, 2020 en 2021; elke miniatuur is uniek.
• U heeft geen vrije keuze in de soort vis die u toegestuurd krijgt, tenzij u dat wel graag wilt!
• Stuur in dat geval eerst een e-mail met de gewenste afbeelding, dan kijken wij of die nog op voorraad is. Vervolgens maakt u het bedrag over via de bestelmodule onderaan deze pagina.
• Stuurt u ook een e-mail, wanneer u meer dan één exemplaar wilt bestellen. 

Diverse prijzen, afhankelijk van verzending

• Indien we het zoutkistje naar u opsturen, kost het in totaal 30 euro (incl. verzendkosten).
• Als u het zoutkistje bij Aaf komt ophalen (op afspraak), kost het 25 euro. U krijgt na de betaling van de 30 euro, bij Aaf thuis vijf euro contant terug.  

Slootjescheppen XL

In aanvulling op het bestaande slootjescheppen, waarbij deelnemers zelf op de kant staan met een schepnet, lig ik in het water en zoek daar naar vondsten.

Slootjescheppen XL doe ik in samenwerking met docenten en begeleiders van: 

• schoolklassen
• musea
• overige lesinstanties (Natuur om de Hoek) 
• wijkverenigingen
• sport- of opruimclubs
• natuurgidsen van de IVN en KNNV

Hoe gaat dat in zijn werk?

• De docenten bereiden de les voor door mijn website te laten zien en enkele filmpjes die al eerder gemaakt zijn op de locatie (bijv. de Leidse Hout)
• De deelnemers bereiden zich voor door vragen te bedenken en op te schrijven.
• Ruim van te voren zet ik op locatie mijn materialen klaar en neem ik alvast een 'proefduikje' in het water: hoeveel doorzicht is er, hoe zijn de vissen vandaag, ligt er afval voor het grijpen
• Na de introductie door de leiding krijg ik het woord: ik stel mezelf voor en leg uit welk werk ik doe. Vragen van de leerlingen beantwoord ik natuurlijk!
• De groepjes leerlingen krijgen gedurende de sessie een aantal keren een vondst aangeboden, waarover ik vragen stel en ook vragen beantwoord.
• Na afloop vatten we onze vangsten samen en beantwoord ik de laatste vragen. 

Wat vind ik zoal in het stadswater?

• Grote en kleine zoetwatermosselen
• Gezonken drijfvuil (plastic verpakkingen)
• Dieren in afval (is dat een "kunstrif" of niet? En zo ja: moet het terug?)
• Exoten (Amerikaaanse rivierkreeften, Oost-Europese grondels of Chinese wolhandkrabben)
• Bijzonder afval: een limonadefles van 90 jaar oud of een portemonnee

Voor- en nabereiding

• Het is altijd mogelijk om (gratis) de anatomisch correcte kleurplaat van het stadswaterleven van OWL te downloaden en dubbelzijdig af te drukken voor de deelnemers. Daaraan kan de docent zelf een prijsvraag koppelen.
• Op locatie heb ik gratis informatieve folders bij me en ansichtkaarten in vis-vorm
• Voor de activiteit mailen we een paar keer over speciale wensen of eisen
• Na de activiteit stuur ik een aantal foto's/filmpjes van het onderwaterleven door, veelal op een 'eigen pagina' van die waterpartij in die wijk. 

In aanvulling op de lessen

• Een bezoek van de klas aan het Educatiecentrum van Onder water in Leiden
• Een stadswandeling langs de educatieve Zoutkistenroute
• Een excursie Zaklampvissen (na zonsondergang) over overdag (met speciale zonnebrillen)
• Een rondvaart met de leerlingen om drijfvuil te vissen uit de grachten
• Een digitale quiz (met antwoorden voor de docent)
• In groepjes profielwerkstukken maken over één van de onderwerpen die voorbijkwamen (Global Goals, exotenbeheer, welstandsvuil, opwarming en verzilting van het water)
• Een bezoek van Aaf in de klas (bij slecht weer/in de wintermaanden)

Kosten/Delen

• deze worden vaak sam-sam gedeeld door de afdeling NatuurEducatie (NDE) van de gemeente Leider en de school/opdrachtgever
• het is ook mogelijk om daar nog een derde partij bij te betrekken, zoals de afdeling Beheer, als de waterpartij tijdens de les ook wordt schoongemaakt van gezonken afval.

Watertuinen en Broednesten

• Al sinds 2009 hebben de Havenwijkbewoners ervaring met watertuinen --> hier vind je de watertuin-geschiedenispagina
• De bewoners onderhouden de watertuinen zelf, o.a. m.b.v. de opschoonkano's. 
• Inmiddels liggen ze in verschillende wijken, naar volle tevredenheid van bewoners, stadsdieren en plezier- en rondvaart.
• Grote en kleine vissen vinden het heerlijk om eronder te rusten, foerageren en socializen, zie het filmpje hieronder.
• In juni 2020 is er een watertuin in de Oranjegracht geplaatst, die groeit al uitbundig. 
• De vijf watertuin in de Binnenvestgracht konden we aanschaffen m.b.v. cofinanciering door het H.L. Druckerfonds en Wijkvereniging Tussen de Rijnen.

Broednesten

• Dit zijn kleine eilandjes zonder beplanting. Al groeien ze soms vanzelf uit tot mini-watertuintje!
• Allereerst zijn ze bedoeld als broednest voor de meerkoeten die anders in de versteende (en goed opgeruimde) grachten niet terecht kunnen.
• Vervolgens profiteren ook andere (water-) vogels ervan: eendenpullen, poetsende zwanen, te water geraakte duiven en jonge meeuwen.
• Ook schildpadden worden er zonnebadend op gezien. In de koude Nederlandse wateren zijn die ten dode opgeschreven, tenzij ze kunnen opwarmen.
• Lees hier meer over schildpadden in de Leidse regio.
• In 2025 kunnen we dankzij subsidie van 'Samen aan de Slag' (project Ruimte voor de Stad) en de Stichting Icke-Lemmens vier broednesten van ruim tien jaar oud vervangen en een nieuwe plaatsen op een hotspot-locatie: bij de nieuwe Hapynionbrug (Nieuwe Rijn/Utrechtse Veer).

2021-2022

• In juni 2021 zijn er vijf watertuinen en 2 broednestjes geplaatst in de Binnenvestgracht t.h.v. het Lakenplein en bij Speeltuin de Doorbraak.  
• Dit treintje watertuinen konden we aanschaffen m.b.v. cofinanciering door het Hoogheemraadschap van Rijnland, Fonds 1818 en De Groene Motor/Zelf Doen

Hieronder staan fotoseries van het project Watertuinen in de Binnenvestgracht

Plattegrond Zoutkistenroute

• Er zijn een aantal educatieve zoutkisten bij gekomen sinds 2021.
• Ook in andere wijken, tekst loopt door onder de plattegrond.
• Wil je een verslag lezen van sportduikers die deroute hebben gelopen met een groep, klik dan hier. 

Prof-Burgwijk

• van Disselbrug met het Thema: Mensen, dieren en voedsel. (Locatie: middenin het Plantsoen, richting Het Zoete Land/Zoeterwoudsesingel)
• Lorentzbrug (van de Brandelerkade): "Wat zien de zwanen in de ProfBurgwijk?

Pieters-Academiewijk

• Korte Vlietbrug. Thema: Pilgrims, Geuzen en de Otter. (Locatie: Boisotkade, tussen Doezestraat en Kaiserstraat; naast het Regionaal Archief )

Recepten

Voor het exotenkookboek probeerden we alvast wat uit

• Kreeftkroketjes
• Hartige salade met rivierkreeftjes
• Wolhandkrabbenbisque
• tips voor het klaarmakenv van bisque op de VPRO, koken met Van Boven!

Binnenkort meer!

Magneetvisverbod: Q&A

Wat is magneetvissen?

• Dit is een vorm van grofvuilvissen in het water, waarbij met behulp van een sterke magneet ijzerhoudende waren omhoog worden getrokken.
• De magneet kleeft aan alles vast, zoals fietsen, winkelwagens, oud gereedschap, maar ook aan bruggen en aan boten.

Lees meer ...

De gevaren van magneetvissen

• Gooiers letten niet altijd even goed op passerende boten, zeker niet, als zij op een brede brug staan. Een magneet weegt gemiddeld 1 kilo: die wil niemand op zijn dak (of hoofd) krijgen.
• Ongeograniseerde magneetvissers gooien bijna altijd zonder echt doel.
• Verloren magneten, met vaak zo'n 10 meter touw eraan, kunnen terecht komen in de schroeven van boten die daardoor onbestuurbaar raken.
• Magneten hebben soms wel een trekkracht van 220 kg. Als ze door onjuist gebruik per abuis vastklinken aan een brugleuning, boombeschermer of boot, is de kans op schade groot.

Lees meer ...

Er werd toch jarenlang gedaan aan grofvuilvissen?

• Dat klopt; de afgelopen 9 jaar zijn zo'n 25 trajecten meermaals opgeschoond door Onder water in Leiden.
• Vaak in het kader van een wijkproject of NLDoet-actie.
• Daarmee zijn de meeste grachten in Leiden ontdaan van groot en klein grofvuil, zowel van ijzerhoudend afval als van tapijten, stukken hout en andere niet-magnetische voorwerpen die in de vaargeul lagen of waterplantengroei belemmerden.
• Deze opschoonactiviteiten volgden altijd een vast stramien, waarbij veiligheid voor de deelnemers en (passerende) boten centraal stond. De rondvaartboten werden van te voren ingeseind en er stonden altijd vrijwilligers op de uitkijk
• alle vangsten werden geturfd, levende dieren geïnventariseerd en teruggezet.
• Passanten kregen uitleg van de organisatoren en iedere deelnemer was herkenbaar aan zijn hesje en beschermende handschoenen.

Lees meer ...

Waarom is OWL gestopt met het grofvuilvissen?

• In 2017 en 2018 was de gemiddelde vangst zo'n 200 fietsen.
• Het aantal deelnemers bedroeg 50-70 man per actie.
• Er kwam ontzettend veel kijken bij de organisatie, een veilig verloop, het juist afvoeren van de vangsten en het navegen en naspoelen van de grachten en bruggen
• De laatste acties in 2017 en 2018 waren té succesvol om nog goed te kunnen blijven coördineren, en daarom is OWL daarmee gestopt

Lees meer ...

En waarom is dit verbod aangevraagd?

• Het lostrekken van gele plomp, waterlelie en andere waterplanten is helemaal niet goed voor de visstand
• Er ontstaat enorm veel stofvorming onder water door het lostrekken van vaak al zeer oude wrakken, die diep in de modder liggen. Dit zorgt voor het vertrek van prooivissen die modderwater te gevaarlijk vinden om in te zwemmen. Roofissen die op zicht jagen, kunnen dit ook minder gemakkelijk doen.
• De meeste Leidse grachten zijn door Onder water in Leiden, de gemeentelijke visvlet en lokale bewoners al compleet opgeschoond. Daar is niks meer te 'halen'.
• De troep die achter wordt gelaten door magneetvissers van buiten de stad, is geen gezicht en wordt bovendien niet (altijd) gemeld bij de instanites.
• Bergen ijzer op stoepen en scherpe onderdelen zijn gevaarlijk voor passanten.
• De stoepen worden niet nageveegd en nagespoeld door 'piraat-magneetvissers' en het verfwerk aan bruggen loopt vaak schade op, doordat zware objecten en onhandig overheen worden getrokken.

Lees meer ...

Wat heeft de visstand daarmee te maken?

• Net als in de oceanen, gebruiken vissen in stadsgrachten 'kunstriffen' voor voortplanting, veiligheid en voedselzoeken
• Terwijl het grofvuilvissen jarenlang gaande was, werd tegelijkertijd de visstand nauwkeurig bijgehouden in het visreservaat.
• Door nauw samen te werken met de lokale vissers en data te vergelijken, bleek dat de visstand lokaal jaarlijks steeds wat verder achteruitging.
• Er werd minder witvis gevangen en ook zagen de onderzoekers vanaf de kanten kleinere scholen visbroed en minder grote roofvissen zwemmen, zoals snoek.
• Het viel bovendien op dat er bij opschoonwerkzaamheden die wat ál te enthousiast werden bezocht, veel wortelstokken van de gele plomp kapot getrokken werden van de bodem.
• Deze waterplant geeft de Leidse grachten zijn karakteristieke uiterlijk en veel diersoorten gebruiken de planten om zich achter te verschuilen, om voedsel te zoeken en om eitjes af te zetten.
• Gecombineerd met objectieve cijfers en deze ervaringen van de vaste vrijwilligers, heeft Onder water in Leiden in 2019 besloten geen grote opschoonacties meer te organiseren, totdat er meer bekend was.
• In plaats daarvan hebben we onze focus verlegd op drijfvuilvissen, vanaf de kant (met schepnetten) en met de kanovloot, de 'Taskforce Drijfvuilvissen', i.s.m. Stichting de Leidse rederij en de gemeentelijke visvlet. De kanovloot is in 2020 overgenomen door Plastic Spotter/De Grachtwacht.

Lees meer ...

De kosten voor het opruimen van de vangsten

• Georganiseerde activiteiten om grachten met druk vaarverkeer op te schonen worden betaald vanuit het Zwerfafvalfonds. Deze kosten worden jaarlijks ingecalculeerd. Het eindresultaat is schone wateren en schone kademuren, incl. turflijsten met vangsten (van objecten en dieren).
• Niet georganiseerde acties -veelal door magneetvissers van buiten Leiden - worden niet van te voren aangemeld, laten een spoor van opgevist afval in de stad achter, waarna er een serie meldingen en opruimacties nodig is door diverse afdelingen van Beheer. Dit leidt tot hoge kosten, die niet te verhalen zijn, ook niet vanuit het zwerfafvalfonds.

Het kostenplaatje voor piraat-magneetvisacties, in detail uitgewerkt

• Eén of meer melding(en) worden ontvangen en behandeld door het KCC (Klant Contact Centrum), bijvoorbeeld van een spoor van bergjes ijzer en een hoop stinkende fietsen in de stad.
• Eventuele inzet van de politie, handhaving en EOD.
• Meldingen worden doorgezet naar de gemeentereiniging.
• Opgevist afval wordt opgehaald door de ijzerwagen van de gemeentereiniging.
• Een extra veegronde volgt, om stoepen schoon te boenen.
• Opnemen van schade aan de brugleuning(en) door Civiel.
• Opdracht uitzetten naar de aannemer voor schilderwerk aan de diverse beschadigde bruggen.
• Schilderwerk door de aannemer aan de bruggen.
• Terugkoppeling van de afhandeling aan de melder(s). Terug naar stap 1 voor de volgende melding.

Bijkomende kosten voor piraat-acties

• Ongeplande acties door piraat-magneetvissers, die zelfs munitie kunnen opleveren, kosten de politie, handhaving, EOD en soms ook brandweerduikers handenvol geld, dat op niemand te verhalen is. Oftewel: de belastingbetaler krijgt de rekening van piraat-magneetvissers.
• Achtergebleven, stinkende bergen ijzer (met soms nog levende dieren erin) bieden geen mooie aanblik en leveren klachten op bij Beheer, die daaraan ook niets kan doen.
• De stadsreiniging zal vervolgens buiten de reguliere planning om moeten zien te regelen dat de troep wordt opgeruimd. Daar wordt niemand blij van.

Schade aan de onderwaternatuur

• Veel grofvuil is op de bodem kunstrif geworden, waar op, onder, tussen en achter vissoorten zich kunnen verschuilen, voortplanten en waaromheen de voedselketen van het onderwaterleven begint. Bijv. zoetwatersponzen en mosselen gedijen goed op dieper liggende objecten.
• Nadat een wrak zoveel jaar op de bodem heeft gelegen, zijn wortelstokken en uitschieters van de gele plomp door het object heen gegroeid. Een magneet lukraak uitwerpen en gaan trekken, leidt altijd tot schade aan deze waterplanten, die de Leidse grachten juist haar feeërieke aanblik geven.
• Het sediment op de bodem wordt extreem omgewoeld door deze acties. Op een gegeven moment kunnen de waterplanten zó’n dikke laag slib op hun blad krijgen, dat zonlicht de bladgroenkorrels niet meer bereikt. De groei van de waterplanten stagneert erdoor en er wordt minder zuurstof geproduceerd voor de vissen. [Persoonlijke waarnemingen in 2019.]
• Vissoorten die op zicht jagen (bijv. snoek en stekelbaars) kunnen in het troebele water minder goed prooien vangen en trekken weg. Soorten die zich onveilig voelen in troebel water, trekken ook weg.
• Er wordt na snorkelmonitoring in het onderzoeksgebied geregeld voorlichting gegeven aan omstanders, zoals bij Speeltuin de Doorbraak.
• Bij opschoonacties van Onder water in Leiden (OWL) worden levende bijvangsten zo snel mogelijk gevangen, geïdentificeerd, geteld en teruggezet in het water. Tenzij het exoten betreft, die gaan in de stadsgrachten-aquaria ter educatie. Piraat-magneetvissers letten (in mijn ervaring) niet op dierenleven en dieren verdrogen op de kant.

Lees meer ...

Alternatieven voor het opschonen onder water

• Vind een andere hobby zoals drijfvuilvissen: ook daar zitten schatten tussen: een degelijk schepnet is gratis verkrijgbaar via Onder water in Leiden.nl (vanuit Beheer/het zwerfafvalfonds).
• Net als in voorgaande jaren kunnen instanties, rederijen en pleziervaart altijd een beroep doen op de vrijwilligers en deskundigen van Onder water in Leiden, om te helpen met het oplossen van belemmeringen in de vaargeul.
• Daaronder vallen bijvoorbeeld ook omgevallen bomen in het vaarwater, gedumpte winkelwagens dichtbij bruggen en voorinspectie van zwemroutes in openbaar water. Vanwege de officiële toestemming om snorkelend te werken, kan de Projectleider van OWL afval (en onderwaternatuur) secuur in kaart brengen.
• We zijn inmiddels experts in het samen met de visvlet en Stichting de Leidse Rederij oplossen van onderwaterproblemen, waar de gemeentelijke visvlet moeilijk of niet bij kan. Vanwege een meerjarige opdracht vanuit Beheer, om zwerfafval op te ruimen in en om het water, hebben we deze (onder-) waterproblemen de afgelopen jaren samen snel en vakkundig weten op te lossen.
• Houd contact met Beheer en/of studentenverenigingen, wanneer er veel ‘verse fietsen’ te vissen zijn. Bijv. in het Rapenburg (2-3 oktober, Augustinus) of wanneer er specifiek ijzer afval weggevist moet worden voorafgaand aan een zwemwedstrijd in de grachten (Swim-in, Raprace, triatlon).
• Neem eens deel aan een officiële zwemwedstrijd in de grachten en bekijk met je zwembrilletje hoe helder het water is en hoe de waterplanten groeien op de bodem.

Lees meer ...

Ik heb een vraag of tip

• Er is een pagina 'Frequently Asked Questions', daar kunt u kijken of het antwoord op uw vraag erbij staat.
• Als het antwoord op uw vraag niet op deze website staat, kunt u mailen naar info@onderwaterinleiden.nl. Uw vraag wordt (zo mogelijk) binnen vijf werkdagen beantwoord.
• Heeft u een tip om bijvoorbeeld een vraag en antwoord toe te voegen aan de lijst, mail hem ons vooral toe. Dat kan via hetzelfde emailadres

Lees meer ...

Kan ik jullie ook bellen?

• Nee.
• per e-mail is de projectleider van OWL en adviseur stadsgrachten uitstekend bereikbaar.info@onderwaterinleiden.nl

Lees meer ...

Advies over stadswater

• Hoogbouw en waterkwaliteit: de invloed van zon op het waterleven
• Nuttige telefoonnummers wanneer de waterkwaliteit en/of dierenleven in gevaar is
• Opkomst bruine rat, 'Kassa', 11 november 2019

Advies op maat: grachtenscan.nl

Hoogbouw en waterkwaliteit: zon doet leven