Schildpadden

Anno 2020 weten we al veel meer over deze exoten in onze wijk

Let op: De foto's waarbij de schildpad in de hand wordt gehouden, worden alleen gemaakt om individuen voor het Smoelenboek (resp. buikenboek) in kaart te brengen. Daarna wordt het dier weer teruggezet.

Eerste 'vondst'

• In het voorjaar van 2010 zagen de bezoekers van Dok2 aan het Havenplein een waterschildpad op een watertuin.
• De vissenmonitors van Onder water in Leiden tellen sinds 2013 de schildpadden, omdat de dieren vaak zonnebadend te zien zijn
• want dat doen ze maar al te graag op de kattenklimtouwen en broedeilanden die her en der in de wijk zijn geplaatst.

Meer schildpad-meldingen

• We krijgen ook meldingen van zonnebadende schildpadden uit andere wijken, zoals de Pieters- en Academiewijk (zowel aan de Singelkant als aan de Doelengrachtkant) als uit de Professoren- en Burgemeesterswijk (t.h.v. het Plantsoen).
• Vandaar ook, dat we toestemming hebben gevraagd (en gekregen) om meer 'zonnebaadplekken' voor schildpadden te creëren.
• Alléén als ze boven water komen, kan je er onderzoek naar doen.
• Net als bij dolfijnen en walvissen heeft elke schildpad zijn eigen patroon: de schildjes op de rug.
• Ook het buikpatron is uniek - maar dan moet je het dier wel eerst te pakken zien te krijgen! Ze duiken razendsnel de gracht weer in.

Determinatie is nog best lastig (als ze zich in gevangenschap hebben kunnen kruisen!)

• Gelukkig krijgen we hulp van Stichting RAVON bij het bepalen van de soort.
• Het kan o.a. gaan om de roodwang- de geelwang-, de geelbuik of de 'onechte landkaartschildpad' ofwel zaagrugschildpad.
• Diverse soorten zijn nog wel eens met elkaar gekruist bij de Amerikaanse fokkers om de wetgeving op invasieve exoten te omzeilen, dus dan wordt het héél lastig de juiste soort te bepalen. 
• Duidelijke foto's zijn daarom van groot belang, mocht u een melding doen op Telmee.nl of Waarneming.nl

Peukje of Becks?

Help mee deze ID-puzzel op te lossen!

• Zeelt-20 (Peukje) en Zeelt-32 (Becks) lijken enorm op elkaar.
• Toch zijn er ook wat verschillen, al veranderen littekens en vlekken door de jaren heen.
• Hieronder kun je aan de hand van foto's en filmpjes de dieren met elkaar vergelijken.
• Serieuze reacties op de onderzoeksvraag zijn welkom: "Zijn dit dezelfde of verschillende dieren?" Mail me s.v.p. 

Please help solve this ID-puzzle!

• Tench-20 (Peukje) and Tench-32 (Becks) look very much alike.
• There are some differences, though.
• Take a look at the photographs (and films below) and see how they match or differ from eachother.
• If you have a serious answer for me regarding the ID of these animals (this animal), please email me.

Details of the animals to take notice of before you decide which is which:

• Darkly coloured patch on left cheek (enlarges each year)
• Thickness at base of tailstock
• Nicked dorsal fin (in 2013 only the top, after sept. 2014 also at the base)
• 'Nipple' (small protrusion) on tip of dorsal fin from 2014 onwards
• Queerly formed mouth (on all occasions)
• Left pectoral fin; either 'dolphinlike' (Z-32 in 2014-2015) OR with a big tear (Z-20 in 2013). This could differ each year, if tears in fins heal up. It also differs if the fin is kept close to the body.
• right pectoral fin; either no tear at all OR with a big tear (Z-20 in 2013). This could differ each year if tears heal up.It also differs if fin is kept close to the body.
• 'Both individuals' (if that is the case) show quite easygoing behaviour towards the snorkelling researcher
• If in doubt with this tench: check the strangely formed mouth! That's quite a unique feature.

Tench 20 (peukje):

• First seen on 31st july 2013, eating a cigarette filter ('peuk') and then spitting it out.
• According to the filmfootage, the Smoelenboek-page below was made:
  (legenda: blacked out parts of a fin mean there is a tear/a part is missing)

Tench 32

• Is a male (first erroneously called Becky, now Becks). Recognizable protruding musclemass just above the belly-fins in the mating season makes it a male.

Onder water in de Hortus Leiden

Flora en fauna-onderzoek

• Woensdagavond 1 juli 2015 j.l. mocht ik een eerste vissenmonitoringsonderzoek doen in de grote vijver van de Hortus botanicus in Leiden.
• Met jeugd-KNNV'ers Nick en Denzell deed ik in de weken voorafgaand hieraan vooronderzoek, want net als bij de grachtenvissen geldt in deze vijver: 'wie monitoren mij?'

Hieronder een collage van de sinaasappelproef van 10 juli 2015

AquaHortus2015 en spin-off

• Mijn onderzoek deed ik mede in het kader van de enorm succesvolle tentoonstelling AquaHortus die van 5-27 september 2015 Hortus botanicus Leiden plaatsvond.
• Gedetailleerde informatie vanuit hoofd-organisator LATV De Natuurvriend vindt u hier.

De Hortus is 's zomers 's avonds ook open!

• De Hortus is op woensdagavonden in juli, augustus en september open tot 22.00 uur (regulier entree, Vriendenkaart en Museumkaart geldig).
• Wist u dat het in de Hortus Botanicus Leiden een stuk koeler is dan daarbuiten? Ideaal om even bij te komen en te genieten van de prachtige flora én fauna!

Smoelenboek van de Hortus-karpers

Prachtgracht-Leiden

We duiken er samen in! Schone grachten voor alle bewoners!

• Steeds meer bewoners, bedrijven en instanties in Leiden ontdekken de waarde van heldere stadsgrachten en wat erin rondzwemt.
• Deze grachten 'verbinden ons': samen brengen we het onderwaterleven in kaart, houden we de grachten schoon én genieten van onze gezamenlijke inspanningen en de resultaten hiervan.
• Pas als je weet wat er in je woonomgeving leeft, kan je het optimaal beschermen én er volop van genieten.

Dé ansichtkaart van Leiden is nog altijd het zeeltje: Stuur een kaartje met een staartje!

• De speciale ansichtkaart is weer herdrukt in 2016 en 2018
• De nieuwste versie is zelfs waterbestendig, met dank aan Fonds1818
• Hij is bij meer dan een dozijn etablissementen in Leiden af te halen.
• Mocht je ergens 'bot vangen', mail Aaf en kom de zeeltkaarten op afspraak afhalen. Ik mis een kaartje met een staartje

Weet jij wat er zoal leeft in de Leidse grachten?

• Op deze website staan volop foto's, filmpjes en waarnemingen van dier- en plantenleven in de Leidse grachten.
• Wist je dat er zelfs een platvis in de Leidse grachten zwemt, dat is de bot, een soort die in zowel zoet als zout water kan overleven.
• En er zijn al vier soorten schildpadden gezien (allemaal illegaal uitgezet, dus we houden ze goed in de gaten)

Flashlightfishing, just one of 10 methods we use to count fish

Their first American crayfish! (exotic species, though)

Would you believe this photo was taken in a canal?

Our canals are full of (young) fish; at least 22 species!

Handpicked media are invited to interview our team

Missisippi slider turtles, at home in Leiden too

A bullhead (rivierdonderpad) saved by Nick

Trashurehunting in the canals, with unbelievable finds!

Initiatieven rondom schone en soortenrijke Leidse grachten

• Sinds 2011 wordt er onderzoek gedaan naar de vissen in de Leidse grachten.
• Er staan prachtige zoutkisten met informatie over de vissen in Havenwijk-Zuid.
• M.b.v. deze site worden mensen bewuster gemaakt van het leven in de grachten, zoals foto's, filmpjes, lezingen, excursies, ansichtkaarten en kleurplaten.
• Veel bewoners helpen mee de grachten schoon te houden d.m.v. opschoonacties
• ook doen ze mee aan vissenmonitoringsexcursies langs de grachten en aan speciale cursussen. Kijk op de kalender of je (nog) mee kan doen!
• ook worden biologiestudenten en scholieren begeleid door projectleider Aaf Verkade, die diverse specifieke onderzoeksvragen graag beantwoord wil zien over het Leidse grachtenleven. Een unieke kans om je als student te verdiepen in een nog niet eerder zó intensief onderzochte waterwereld!

Klik hier voor de activiteitenkalender rondom schone grachten

• en kijk of er wat voor je bij zit 

De partners van Prachtgracht-Leiden zijn onder meer (in willekeurige volgorde)

Kleurplaat

De kleurplaat van BoostCartoon is in juni 2021 gereviseerd...

• ... en heeft nu ook een achterkant! Daarop staat de legenda met alle dieren.
• Hier vind je de dubbelzijdige PDF. TIP: Zet je de printer wel even op A3 stand?

JPEG-bestanden

• Via deze link is de grote versie in JPEG te downloaden zonder de legenda
• er is ook een versie mét een legenda ernaast, die kun je hier vinden.

Hieronder alvast een voorproefje (klein bestand in jpeg)

Gratis voor scholen, BSO's e.d.

• Wanneer je als docent of begeleider een wedstrijd wil koppelen aan het inkleuren van de plaat, kun je dat zelf organiseren
• Download dan deze grote pdf, waarop je in één keer beide kanten kunt afdrukken via de knop 'dubbelzijdig' op je printer
• Druk hem één keer af, schrijf de wedstrijdvoorwaarden op de achterkant en kopieer hem dan dubbelzijdig voor je hele klas of groep

Prijsvraag?

• Je kunt mij inhuren als prijs voor de hele klas! Ik vertel je er graag meer over, mail me.

Zoutkistenroute (volop in revisie!)

Je kunt in Havenwijk-Zuid sinds 2014 vissen ontdekken op alle zoutkisten die bij de bruggen staan.

Hier is de plattegrond van de route in de Havenwijk

Update, upgrade en make-over in 2024, dankzij onze partners!

• De nieuwste serie van tien platen kwam op 26 juni 2024 uit en heeft een nieuwe, frisse opmaak gekregen.
• Net als de zes zandkisten in het Singelpark, hebben de nieuwe platen een lichte achtergrond die beter bestand is tegen het felle zonlicht.
• Bovendien bevatten de ontwerpen nu ook Engelstalige 'Did you know's?', zodat expats, uitwisselingsstudenten en toeristen de informatie over onze prachtgrachten ook tot zich kunnen nemen.
• Dankzij de goede tip van de Hortus botanicus Leiden die ons studio Kaboem aanraadde, worden de geactualiseerde ontwerpen vanaf nu op dibond geprint: een stevig kunststof met lichte metaalcomponent.
• De firma ProtectCoat sponsort ons, zodat we met hun milieuvriendelijke coating de deksels kunnen insmeren. Daarmee zullen stickers niet meer op de deksels hechten en kan graffiti er met slechts een emmer warm water vanaf gepoetst worden.  Met die uitvinding zij we heel blij, want we liggen wakker van het idee van graffiti op de door ons geadopteerde en verzorgde zoutkisten!
• Overige sponsors en donateurs die deze grandioze revisieronde (deels) mogelijk maken zijn o.a.: het Hoogheemraadschap van Rijnland, de IVN Leidse Regio, Groene Bondgenoten, Postcode Loterij, Erfgoed Leiden, Fietsenwinkel Trappers, de Begraafplaats Groenesteeg, Brasserie De Poort, Terpen Tijn Art Supplies, Petit Café Anna&Fred, Vereniging Maredijkbuurt, Speeltuin rondom de Maredijk en Restaurant Catootje aan de Markt. Zie voor de volledige lijst van partners op deze pagina

Wie zwemt daar?

• Alle dieren die je op de kisten ziet, zwemmen óók in de Leidse stadswateren. 
  De ca. 35 zout- en zandkisten worden om de paar jaar opgeknapt door bewoners (schoonmaken, schuren, plamuren en opnieuw aflakken).
• De Gemeente Leiden en Griekspoor doneren de juiste kleuren verf en kwasten.
• Van het Prins Bernhard Cultuurfonds kregen we bij de start in 2013 de schuurmachine op accu en die gebruiken we nog steeds!
• Met steun van 'Verrijk je Buurt' van Fonds 1818, het Druckerfonds, Wijkvereniging Tussen de Rijnen, de KNNV Ger van Zanenvoucher, IVN regio Leiden en KNNV regio Leiden konden we ze van 2018 t/m 2021 weer voorzien van nieuwe afbeeldingen.
• Sinds 2021 bevatten de meeste platen ook 'Wist u datjes?'. Zo leert u spelenderwijs meer over voedsel, vijanden en vaak een verbazingwekkende eigenschap per soort.
• Meer wijken met informatieve zoutkistplaten
• Er staan nu ook educatieve zoutkisten in de Prof-Burgwijk (van Disselbrug en Lorentzbrug) en de Academiewijk (Korte Vlietbrug)!
• En alle zandkisten in het Singelpark zijn voorzien van een fraaie 'kwartet' plaat: vind je alle witvissen en grondels op de route?
• De mooiste onderwaterfoto's van de beste onderwaterfotografen
• We proberen zoveel mogelijk om lokaal gefotografeerde dieren te portretteren.
• Ze zijn alleen niet allemaal even fotogeniek! Daarom zijn we gelukkig met het gebruik van foto's van professionele onderwaterfotografen, zie ze subliem gekiekt hebben.
• Klik hier om naar de fotografenpagina te gaan.
• Dit is de zoutkistenroute-plattegrond met de vissenkisten in de Havenwijk

Onderhoudswerk en revisie in zomer en herfst 2024 - under construction

• Omdat er door slecht én zonnig weer en door onfrisse individuen geregeld schade ontstaat aan dit straatmeubilair, zijn er altijd wel enige kisten in revisie. 
• Vanaf mei 2024 zijn we ook nog eens bezig met de grootste revisieronde sinds 2013, waarbij een start wordt gemaakt met het vervangen van de oude stickers door dibond-platen.
• Het kan dus zijn, dat je niet de complete serie op je wandeling treft.
• Of er staat opeens een hele nieuwe! We proberen altijd om een verbeterde versie van het oude ontwerp terug te plaatsen.
• Dat wil zeggen: met een mooiere foto, liefst lokaal gemaakt. En met extra uitleg, of een QR-code. En met de nieuwste regels, zoals een magneetvisverbod of uitleg over het niet-voeren van (water-)vogels.
• Ook voegen we nu Engelstalige 'wist u datjes?' toe, omdat veel van de bezoekers van het Singelpark en onze zoutkistenroute expats of toeristen zijn.

De vernieuwing in 2022: toevoeging van kwartet-vissen

• Met tips uit het publiek, werken we elke ronde aan verbetering van het ontwerp en de informatie die erop komt.
• Dankzij vragen uit de wijken kwamen er steeds meer 'vissenkisten' bij, zoals in 't voorjaar en zomer van 2022: toen werden alle zandkisten (met strooizand, geen zout) bij de nieuwe bruggen in het Singelpark voorzien van 'kwartet-vissen'. 
• Denk aan de witvissen en de grondels, die moelijk uit elkaar te houden zijn.
• De roofvissen zijn in kwartetvorm te zien in de Havenwijk: Snoek, Snoekbaars, Baars en Meerval. 

• Wilt u een bijdrage leveren aan dit unieke bewonersproject, dat door vrijwilligers wordt uitgevoerd?
• Schenk ons dan een bedrag via de donatiemodule.
• Kleine bedragen zijn ook zeer welkom.
• Voor 300 euro adopteert u al één zoutkist voor een jaar.
• Uw logo en bedrijfsnaam worden op diverse plekken op deze site vermeld en ook in de nieuwsbrief en mondelinge reclame die we maken voor onze stadspartners en donateurs.
• Klik hier voor de wervingsposter

Bekijk hieronder hoe we de eerste route feestelijk onthulden in 2014 (Filmpje: Sijmen Groot)

• Bekijk hier het Zoutkistenboek dat Natuurgids Madelene maakte over de route
• Zoutkistenroute Tussen de Rijnen
• door Madelene van den Berg, Natuurgids bij de IVN Leidse Regio
• De volgende partners werken aan ons innovatieve 'bewoners onderzoeken bewoners-project' mee: